Svetlana Slijepčević, „Manipulativna moć diskursa političkog spota u predizbornim kampanjama”, referat na konferenciji Jezik, književnost, moć, Univerzitet u Nišu, Filozofski fakultet, održana 6. i 7. maja 2022.

Koristeći se kritičkom analizom diskursa, kao i kognitivnolingvističkom teorijom pojmovnih metafora, u ovom radu bavimo se manipulativnom moći diskursa političkog spota u predizbornim kampanjama od 2016. do 2020. godine. Manipulativna moć diskursa razotkriva se mikro i makro analizom spotova iz posmatranog perioda. Korpus za ovo istraživanje čine spotovi objavljeni u predizbornim kampanjama, emitovani na televiziji, ali i arhivirani na zvaničnim kanalima na Jutjubu. Od 1990. godine, referentne godine za početak demokratskih izbora, do danas, podžanr video-spota u okviru reklamno-propagandnog žanra u političkom diskursu umnogome se izmenio: tako je primećeno da se od 2016. godine obilato koristi kao deo predizborne kampanje, više se ulaže u produkciju, a postaje i tematsko-sadržinski razgranatiji. Sve ove promene podređene su političkim ciljevima, a oblikovane su prema manipulativnim i ubeđivačkim strategijama, koje su integralni deo reklamno-propagandnog žanra u celini. Cilj ovog rada jeste pokazati sva jezičko-stilska sredstva manipulativnog karaktera. Pokazalo se da se ubeđivački i manipulativni ciljevi u ovom diskursu postižu i različitim pojmovnim metaforama, ali i vulgarizacijom (korpus beleži spot kojim se tematizuje seksualna orijentacija izbornog kandidata), estradizacijom (javne ličnosti pojavljuju se kao promoteri političkih kandidata) i agresivnom samopromocijom.

Jovana Jovanović, „Moć leksike medijskog duskursa u kreiranju i učvršćivanju ideoloških stavova prema manjinskim grupama”, referat na konferenciji Jezik, književnost, moć, Univerzitet u Nišu, Filozofski fakultet, održana 6. i 7. maja 2022.

Kroz leksičko-semantičku analizu tekstova iz štampanih i elektronskih medija, sa internet portala i iz različitih dijaloških formi medijskog žanra, u ovom radu nastojaćemo da pokažemo kako mediji učestvuju u kreiranju i propagiranju željenih društvenih vrednosti i formiranju jezičke slike sveta govornika srpskog jezika. Polazeći od semiotičkih teorija koje se bave ideološkom ulogom medija, te ukazuju na to da medijski tekst ne služi samo da prenese informaciju od pošiljaoca ka primaocu već i da reprezentuje određene ideološke i kulturne konstrukte u datim društvenim okolnostima, ispitaćemo kako odabir leksičkih sredstava u novinskim tekstovima i medijskom diskursu uopšte može doprinositi diskriminaciji manjinskih grupa i etiketiranju njihovih članova. S tim u vezi posebnu pažnju posvetićemo pejorativima u javnom diskursu koji se upotrebljavaju u nominaciji i disfemizaciji pripadnika etničkih skupina i LGBT zajednice. Analiza će pokazati da brojnost ekspresivno-evalutivnih nominacionih jedinica ovoga tipa u medijima sugeriše način na koji se u jeziku konceptualizuju etničke različitosti i homoseksualnost, ali ujedno i doprinosi da se diskriminatorni stavovi u društveno-kulturnoj zajednici učvršćuju i održavaju.

Slobodan Novokmet, „Metaforična značenja životinjskih naziva u funkciji izražavanja moći u srpskom javnom diskursu”, referat na konferenciji Jezik, književnost, moć, Univerzitet u Nišu, Filozofski fakultet, održana 6. i 7. maja 2022.

Predmet našeg rada je leksikološka i lingvokulturološka analiza životinjskih naziva u srpskom javnom diskursu koji u sekundarnim semantičkim realizacijama projektuju određenu poziciju moći, bilo da je u pitanju politička, ekonomska, vojna i sl. moć, kod čoveka ili nekog drugog pojma, kao što je država, kompanija i dr. (na primer, konceptualizacija Srbije kao „ekonomskog tigra”, „lava” i sl.) ili, s druge strane, upućuju na podaničke, pokorne i poslušne osobine kod čoveka (ovca, miš i sl.). Cilj nam je da se kroz analizirane primere utvrde relevantni leksički mehanizmi koji dovode do prenosa nominacije sa životinje na određeni pojam koji oblikuje funkciju moći kao određene snage, uticaja, siline i sl. U istraživanje uključujemo i lingvokulturološke aspekte koji treba da reflektuju aksiološke stavove srpske lingvokulturološke zajednice prema predstavnicima određenih životinja koji nose simboliku moći ili pak slabosti i podaništva i utvrde kulturološke okolnosti koje u srpskom javnom diskursu tvore mrežu simboličkih odnosa između čoveka (ili kakvog drugog pojma) i životinje na relaciji moć–slabost/podaništvo.

Slobodan Novokmet, „Reč godine (vaks) u srpskom javnom diskursu”, međunarodna konferencija Petnadeseti slavistični četeniя, od 16. do 18. juna 2022. godine na Sofijskom univerzitetu „Sv. Kliment Ohridski”

The subject of this paper is to examine the status of the word of the year for 2021 as chosen by the Oxford English Dictionary in Serbian public discourse. In is the word vax, which in the Serbian language is not used independently, but as the root of various derivatives, such as: vakser, vakserski, antivakser, antivakserski, vakserizam, vaksovati etc. Basing the research on sources from the Internet and Serbian electoral corpora, the aim of the paper is to determine the representation of these new derivatives in the Serbian public discourse.

Keywords: word of the year, Oxford Englis Dictionary, vax, Serbian language, public discourse

Đorđe Otašević, „Deantroponimni neologizmi u savremenom srpskom jeziku”,  52. Međunarodni naučni sastanak slavista u Vukove dane, 14–19. septembra 2022. Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet u Beogradu.

Od 90-ih godina prošlog veka broj novih reči koje u osnovi imaju antroponim u srpskom jeziku sve je veći. Najčešće se sreću prezimena političara, ređe njihova imena, imena od milja ili nadimci. Nisu retka ni imena sportista, muzičara i glumaca. Pojava ovih reči uslovljena je vanlingvističkim činiocima. One odražavaju socijalne, političke, kulturne, institucionalne i istorijske promene u društvu. U srpskoj lingvistici ova je leksika do sada bila po strani. U radu se analiziraju tvorbene i semantičke odlike deantroponimnih neologizama, kao i uticaj vanlingvističkih činilaca.

Marina Nikolić, „Leksika sa semantičkom komponentom prostora i vremena u srpskom javnom diskursu tokom pandemije kovida“, The eighteenth conference of the Slavic Cognitive Linguistics Association, Harvard University, Cambridge/Boston, Massachusetts, 2023.

Pandemija kovida izazvala je velike promene u leksičkim sistemima jezika širom sveta. One su se realizovale kroz navalu neologizama uzrokovanih nekolikim razlozima – iz potrebe za imenovanjem novih pojava, ali i zbog nominacije specifičnog odnosa prema njima. Globalizacija se nije uočavala samo širenjem angliziranih ključnih reči pandemije (kovid, lokdaun, šatdaun i sl.) već i u principima građenja i stvaranja novih reči u različitim jezicima (pozajmljivanje, kalkiranje, slivanje i dr.) (Nikolić i Slijepčević Bjelivuk 2022). Leksika u periodu pandemije kovida sa semantičkom komponentom spacijalnosti i temporalnosti, koja pripada semantičkim poljima mesta i vremena predmet je ovog referata.
Cilj istraživanja jeste da poveže kategorije mesta i vremena, koje se leksički ispoljavaju u periodu pandemije, odnosno da pokaže leksičku razvijenost tih kategorija, kao i semantičke odnose među njima. U istraživanju su korišćeni analitički, deskriptivni i sintetički metod, a po potrebi primenjivane su teorija semantičkih polja i pojmovne metafore. Izvore za istraživanje predstavljaju tematski rečnici Rečnik pojmova iz perioda epidemije kovida (Nikolić i Slijepčević Bjelivuk 2020) i Rečnik kovida: tematski i asocijativni (Slijepčević Bjelivuk i Nikolić 2022), a kao kontrolni korišćeni su elektronski korpusi kreirani za potrebe izrade navedenih rečnika. Rad predstavlja kontinuitet u proučavanju takozvane leksike kovida, kojom se autorka bavi od samog početka pandemije, te uticaja pandemije na srpski jezik.
Nakon analize pomenute leksike, izdvojile su se nekolike kategorije. Sa značenjem prostora javljaju se lekseme koje se odnose isključivo na fizički prostor (dezobarijera, kovid ambulanta), zatim na kretanje (zeleni sertifikat, kovid pasoš, kovid propusnica, (samo)izolovati se), onda one koje se odnose na transpoziciju fizičkog prostora u virtuelni (e-učionica, Zum, zumovati), te reči koje se tiču socijalnog prostora (socijalna distanca, distanciranje).
Sa vremenskim značenjem izdvajaju se klase reči koje se odnose na različite vremenske odsečke (korona nedelja, kovid dan, korona leto, kovid raspust), zatim na vreme pre i posle
bolesti, karantina, pandemije (prekovidni, prekoronski, postkovidni, postkoronski, poslekoronski, postepidemijski, postkarantinski), kao i one lekseme gde se istovremeno ili kontekstualno uslovljeno javljaju značenja i mesta i vremena (karantin, izolacija, pandemija),koje su za ovo istraživanje posebno značajne.
Brojnost, produktivnost i frekventnost ovakvih nominacija ukazuje nam na značaj pomenutih kategorija u pandemiji, kao i potrebu da se u periodu velikih kriza, kao što je ova, pojedinac i zajednica lokalizuju ne samo u prostoru i vremenu (što je zabeleženo i u drugim kontekstima, na primer Evans 2004) već i u odnosu na virus.